Источник: Die Lieder Der Älteren Edda (Sæmundar Edda), Karl Hildebrand, Paderborn, Druck Und Verlag Von Ferdinand Schöningh, 1876.
1 Heiði hana[1] hétu,
hvars til húsa kom[2],
vǫlu velspá[3],
vitti[4] hón granda;
seið hón hvars hón kunni[5],
seið hón hugleikin[6]:
æ var hón angan[7]
íllrar brúðar.
2[8] Ein sat hón úti,
þá er[9] inn aldni kom
Yggjungr[10] ása
ok í augu leit[11].
‚Hvers fregnið mik
hví freistið mín?[12]
allt veit ek, Óðinn[13],
hringa ok men
fá spiǫll spaklig[18]
ok spáganda[19];
. . . . . . . .
. . . . . . . .
sá hón vítt ok um[20] vítt
of verǫld hverja.
4[21] Hlióðs bið ek allar
meiri ok minni[24]
mǫgu Heimdallar[25];
viltu at ek, Valfǫðr[26],
vel fyr telja[27]
forn spiǫll[28] fira
þau er[29] fremst um man.
5 Ek man iǫtna
ár um[30] borna,
þá[31] er forðum
mik fœdda[32] hǫfðu;
níu íviðjur[33],
miǫtvið[34] mæran
fyr[35] mold neðan.
þar er[38] Ýmir bygði,
vara[39] sandr né sær
né svalar unnir[40];
iǫrð fannsk æva[41]
né upphiminn,
gap var ginnunga[42],
en gras[43] hvergi.
7 Áðr Burs[44] synir
bióðum um ypðu[45],
þeir er miðgarð
sól skein sunnan
á salar[48] steina,
þá var grund gróin
grœnum lauki.
8 Sól varp sunnan,
hendi inni hœgri
um himiniǫður[51];
sól þat né vissi
hvar hon sali átti,
stiǫrnur þat né vissu
9 Þá gengu[54] regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilug[55] goð,
nótt ok niðjum
nǫfn um gáfu,
morgin hétu
ok miðjan dag,[58]
undorn[59] ok aptan,
árum at[60] telja.
10[61] Hittusk æsir
á Iðavelli,
þeir er hǫrg ok hof
hátimbruðu[62];
afla lǫgðu,
auð smíðuðu,
tangir skópu
ok tól gørðu.
11 Teflðu í túni,
teitir váru,
var þeim vettergis[63]
vant or gulli;[64]
unz þriár kvámu
þursa[65] meyjar,
ámátkar miǫk,
or iǫtunheimum[66].
12[67] Þá gengu regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilug goð,
ok um þat gættusk:[68]
hverr[69] skyldi dverga
drótt[70] um skepja
or Brímis blóði[71]
ok or Bláins leggjum[72].
13 Þar var Móðsognir[73]
mæztr um[74] orðinn
dverga allra,
en Durinn annarr[75];
þeir mannlíkun[76]
mǫrg um gørðu[77]
dvergar[78] í iǫrðu,
14[81] Nýi ok Niði,
Norðri ok Suðri,
Austri ok Vestri,[82]
Alþjófr, Dvalinn,
Nár ok Náinn,
Bífurr, Báfurr,[85]
Bǫmburr[86], Nori,
Ánn ok Ánarr[87],
Ái, Miǫðvitnir.
15 Veggr[88] ok Gandálfr,
Vindálfr, Þorinn[89],
Þrár ok Þráinn,[90]
Þekkr, Litr ok Vitr,[91]
Nýr ok[92] Nýráðr,
nú hefi ek dverga[93]
- Reginn ok Ráðsviðr –[94]
rétt um talða.
16 Fili, Kili,[95]
Fundinn, Nali,
Hepti, Vili,
Hanarr, Svíurr[96],
Billingr, Bruni[97],
Frár, Hornbori[100],
Frægr ok Lóni,
Aurvangr, Iari[101],
Eikinskialdi.[102]
17[103] Mál er dverga
í Dvalins liði
lióna kindum[104]
til Lofars telja[105];
þeir[106] er sóttu
frá salar[107] steini
aurvanga siǫt[108]
til iǫruvalla[109].
18 Þar var Draupnir
ok Dólgþrasir,
Hár, Haugspori,
Hlevangr, Glóinn,[110]
Dori, Ori,
Dúfr, Andvari,[111]
Skirfir, Virfir,[112]
Skafiðr, Ái.
19[113] Álfr ok Yngvi,
Fiallar ok Frosti,
Finnr ok Ginnarr;
þat man æ[116] uppi,
meðan ǫld lifir,
langniðja tal
Lofars[117] hafat.
or því liði[120]
ǫflgir ok ástkir[121]
æsir at húsi;
fundu á landi
lítt megandi
Ask ok Emblu
orlǫglausa[122].
21 Ǫnd[123] þau né áttu,
óð þau né hǫfðu[124],
lá né læti
né litu góða;
ǫnd gaf Óðinn,[125]
ǫnd gaf Hœnir,
lá gaf Lóðurr[126]
ok litu góða.
22[127] Ask veit ek standa,[128]
heitir Yggdrasill[129]
hár baðmr, ausinn[130]
hvíta auri;
þaðan koma dǫggvar,
þærs í dala[131] falla,
stendr æ yfir grœnn[132]
Urðar brunni.
23[133] Þaðan koma[134] meyjar
margs vitandi
þriár or þeim sal[135]
er und þolli[136] stendr:
Urð hétu eina,[137]
aðra Verðandi,
- skáru á skíði –[138]
Skuld ena þriðju;[139]
þær lǫg lǫgðu,
þær líf kuru[140]
alda bǫrnum,[141]
24[144] Veit hón Oðins
í inum mæra[147]
Mímis brunni;
drekkr míǫð[148] Mímir
morgin[149] hverjan
af veði Valfǫðrs[150].
Vituð ér enn, eða hvat[151]?
25 Veit hón Heimdallar[152]
hlióðs[153] um folgit
undir heiðvǫnum
helgum baðmi;
á sér hón ausask
aurgum forsi[154]
af veði Valfǫðrs.
Vituð ér enn, eða hvat[155]?
26 Þat man hón folkvíg
fyrst í heimi,
er Gullveigu[156]
geirum studdu[157],
ok í hǫllu Hárs
hana brendu;
þrysvar brendu[158]
opt ósialdan -:
þó hón enn lifir[161].
27 Þá gengu regin ǫll
á rǫkstóla,
ginnheilug guð,
ok um þat gættusk:[162]
hvárt skyldi[163] æsir
afráð gialda,
eða skyldi goð ǫll[164]
28 Fleygði Óðinn
ok í fólk um skaut,
þat var enn fólkvíg
brotinn var borðvegr[169]
borgar ása,
knáttu vanir vígská[170]
vǫllu sporna.
29[171] Þá gengu regin ǫll
á rǫkstóla
ginnheilug goð[172]
hverr hefði lopt allt[175]
lævi blandit,
eða ætt iǫtuns
Óðs mey gefna[176].
þrunginn[179] móði,
hann sialdan sitr
er hann slíkt um fregn[180];
á gengusk[181] eiðar
orð ok[182] sœri
mál ǫll meginlig[183]
31[186] Sá hón valkyrjur
vítt un[187] komnar
gǫrvar at ríða
til Goðþioðar[188];
Skuld héld skildi
en Skǫgul ǫnnur,
Gunnr[189] Hildr Gǫndul
ok Geirskǫgul:
nú eru talðar
nǫnnur Herjans,[190]
gǫrvar at ríða
grund valkyrjur.[191]
32[192] Ek sá Baldri
blóðgum tívur[193],
Óðins barni,
orlǫg fólgin[194];
stóð um vaxinn
vǫllum[195] hæri
miór ok miǫk fagr
mistilteinn.
33[196] Varð af þeim meiði,
er mær syndisk[197],
harmflaug[198] hættlig,
Hǫðr nam skióta;
Baldrs bróðir
var of borinn snemma,[199]
sá nam Óðins sonr[200]
34[203] Þó hann æva hendr
né hǫfuð kembði,
áðr á bal um bar
Baldrs andskota;[204]
en Frigg um grét
í Fensǫlum
vá Valhallar.[205]
Vituð ér enn, eða hvat?[206]
35[207] Þá kná Vala
vígbǫnd snúa[208]
(heldr váru harðgǫr[209]
hǫpt[210]) or þǫrmum.
36 Hapt sá hón liggja
undir hvera[211] lundi
lægiarns líki[212]
þar sitr Sigyn
þeygi um sínum[215]
ver vel glýjuð[216].
Vituð é renn, eða hvat?[217]
37[218] Á fellr austan
um eitrdala
sǫxum ok sverðum,[219]
Slíðr heitir sú.
38[220] Stóð fyr norðan
á Niðavǫllum[221]
salr or gulli
Sindra ættar;
en annar stóð
á Ókolni
biórsalr iǫtuns,
en sá Brímir[222] heitir.[223]
39[224] Sal sá hón[225] standa
sólu fiarri[226]
Nástrǫndu[227] á,
norðr horfa dyrr;
fellu[228] eitrdropar
inn um lióra,[229]
sá er undinn salr
orma hryggjum.
40[230] Sá hón þar vaða
þunga[231] strauma
menn meinsvara[232]
ok þanns annars glepr[235]
nái framgengna[240],
sleit vargr vera.
Vituð é renn, eða hvat[241]?[242]
41[243] Austr býr in aldna[244]
í Iárnviði[245]
ok fœðir[246] þar
Fenris kindir[247];
verðr af þeim[248] ǫllum
einna nǫkkurr[249]
tungls tiugari[250]
í trolls[251] hami.
feigra manna
rýðr ragna[254] siǫt
rauðum dreyra;
svǫrt verða sólskin[255]
um sumur[256] eptir,
veðr ǫll válynd[257].
Vituð é renn, eða hvat?[258]
43 Sat þar á haugi
ok sló hǫrpu[259]
gýgjar hirðir,
glaðr Eggþér[260];
gól um hánum[261]
í gaglviði[262]
faggrauðr hani,
sá er Fialarr[263] heitir.
44 Gól um[264] ásum
Gullinkambi,
sá vekr hǫlða[265]
at Herjafǫðrs;
en annarr gelr[266]
fyr iǫrð neðan
sótrauðr hani
at sǫlum Heljar.
45[267] Geyr Garmr miǫk
fyr Gnípahelli[268],
festr man[269] slitna
en freki renna[270].
Fiǫlð veit ek frœða[271],
fram sé ek lengra[272]
um ragna rǫk
rǫmm sigtíva[273].
46[274] Brœðr munu berjask
ok at bǫnum verðsk[275],
munu systrungar
sifjum spilla;
hart er í heimi[276],
hórdómr mikill,
skeggǫld, skálmǫld,
skildir ’ru klofnir[277],
vindǫld, vargǫld[278],
áðr verǫld steypisk[279];
ǫðrum þyrma.[282]
47 Leika Míms[283] synir,
en miǫtuðr kyndisk[284],
at inu galla
Giallarhorni[285];
hátt blæss[286] Heimdallr,
horn er á lopti[287],
mælir Óðinn[288]
48[291] Skelfr Yggdrasils[292]
askr standandi,
ymr it aldna[293] tré,
en iǫtunn losnar[294];
hræðask halir[295]
á helvegum,
áðr Surtar þann[296]
sefi of gleypir.[297]
49[298] Hvat er með ásum?
hvat er með álfum[299]?
gnýr allr iǫtunheimr[300],
stynja dvergar
fyr steindurum[303]
veggbergs vísir[304].
Vituð ér enn, eða hvat[305]?
50[306] Geyr Garmr miǫk
fyr Gnípahelli,
festr man slitna
en freki renna.
Fiǫlð veit ek frœda,
framm sé ek lengra
um ragna rǫk
rǫmm sigtíva.
51[307] Hrymr ekr austan[308],
hefisk lind fyrir;
snýsk iǫrmungandr
í iǫtunmóði;
ormr knýr[309] unnir,
en ari hlakkar[310],
slítr nái neffǫlr[311],
Naglfar[312] losnar.
52[313] Kióll ferr austan[314],
koma munu Muspells[315]
um lǫg[316] lýðir,
en Loki stýrir:
fara fiflmegir[317]
með freka[318] allir,
þeim er bróðir
Býleists í fǫr[319].
53[320] Surtr[321] ferr sunnan
með sviga lævi[322],
skínn af sverði
sól valtíva:
griótbiǫrg gnata,
en gífr rata[323],
troða halir helveg,
en himinn klofnar[324].
harmr[327] annarr framm,
er Óðinn ferr
við úlf vega[328],
en bani Belja
biartr at Surti,
þar man[329] Friggjar
falla angan[330].
55[331] Geyr nú Garmr miǫk
fyr Gnípahelli,
festr man slitna
en freki renna.
Fiǫlð veit ek frœða,
framm sé ek lengra
um ragna rǫk
rǫmm sigtíva.
56[332] Þá kømr inn mikli
Viðarr, vega
at valdýri:
lætr hann megi hveðrungs[335]
mund um[336] standa
hiǫr[337] til hiarta,
þá er hefnt fǫður.
giǫrð iarðar[340]
. eða…….g..ar
…s…eðum[341]
…Óðins sonr[342]
ormi mœta
vargs at[343]….
Viðars[344]......
mǫgr Hlóðynjar,
gengr Óðins sonr[347]
drepr hann[350] af móði
munu halir allir[353]
heimstǫð ryðja[354],
gengr fet níu
Fiǫrgynjar burr,[355]
neppr frá naðri[356]
níðs ókvíðnum.[357]
sígr fold í mar[360],
hverfa af himni
heiðar[361] stjǫrnur;
geisar eimi[362]
ok aldrnari[363],
leikr hár hiti
við himin siálfan.
60[364] Geyr nú Garmr miǫk
fyr Gnípahelli,
festr man slitna
en freki renna.
Fiǫlð veit ek frœða
fram sé ek lengra
um ragna rǫk
rǫmm sigtíva.
61 Sér[365] hon upp koma
ǫðru sinni
iǫrð or œgi
iðjagrœna[366]:
falla forsar,
flýgr ǫrn yfir,
sá er á fialli
fiska veiðir.
62 Hittask[367] æsir
á Iðavelli
ok um moldþinur
ok minnask þar
ok á Fimbultýs[372]
fornar rúnar.
undrsamligar
gullnar tǫflur
í grasi finnask[375],
þærs í árdaga
áttar hǫfðu.
64 Munu ósánir
akrar vaxa,
bǫls man alls batna,
búa þeir Hǫðr ok Baldr[378]
Hropts sigtoptir
vel valtívar[379].
Vituð ér enn, eða hvat[380]?
65 Þá kná Hœnir
hlautvið kiósa[381],
. . . . . . .
. . . . . . .
ok burir byggja[382]
brœðra tveggja
vindheim víðan.
Vituð ér enn, eða hvat[383]?
66[384] Sal sér hón standa[385]
sólu fegra[386],
gulli þaktan[387],
á Gimlé[388].
dróttir byggja
ok um[391] aldrdaga
yndis nióta.
67[392] Þá kømr inn ríki
at regindómi,
ǫflugr ofan,
sá er ǫllu ræðr.
68 Þar[393] kømr inn dimmi
dreki fliúgandi,
naðr fránn, neðan[394]
frá Niðafiǫllum[395]:
berr sér í fiǫðrum
- flýgr vǫll yfir –
Nú man hón søkkvask[398]!
Примечания:
[1] hana f. BtGg”.
[2] kvam (so immer) EG. – kom: Bm, keine interp. R.
[3] ok v. v. HR. – vêlspá; EP, -spá: G.
[4] uiti H, vítti KEM. – ganda, RMEDBGg‘, ganda. K, ganda: Bm, ganda; G.
[5] f. E, seid hon hvars hun kunni HBGg‘, seið | hō kvni R, seið hon kunni RKBmDGGg“.
[6] seiþ hon leikinn RML, seiþi (falsch seiþ‘ in R gelsen) hon leikin RBm, seið hon leikin [var] KD, seið hon leikin MbPV, seið hon (hug) Leikni Eg, seid hon huglei | kin H, danach B’Gg‘, seið hungleikinn BtGg“.
[7] angan H. S þioðar und brv über nicht getilgtem þio R, þióðar KBmMLMbDE.
[8] f. H, 7. 8 auch Gylf. 15 (SE I, 70 svá segir í Vǫluspá:).
[9] er f. R.
[10] yggj. MEGDB.
[11] leit: MK, leit…. (2. halbstr. als fehlend) G.
[12] 5. 6. als rest einer zu anfang und ende verstümmelten halbst. G.
[13] Óðinn: P.
[14] þv RWU, a r. – falt þitt RRKMED;
[15] den excurs und str. 24,1.
[16] f. H.
[17] hón Herföðr (dativ) V148a. – herf.MP, Herfaðir E.
[18] 2. 3 m. | f. sp.] men fe spioll R, men; | lücke van 2 vv. | fésp. R, men, | fésp. KBmMDBV, men, | lücke van 2 versen | feck sp. E, men | fékk sp. P, men | fé [ok fiölð meiðma, | at hon frœði segdi,] | sp. Bt, men | fyr sp. Gg; ob menfé | lücke von 2 v. | sp.?.
[19] spá | ganda R, spá ganda BtGg. – keine lücke in RRKBmMBGg‘.
[20] um f. E.
[21] beginnt mit rotem u. sehr grossem H am obersten rande von R 1a.
[22] helgar f. RKE. – kyndir E -. keine interp. PGg“.
[23] 1. 2 ek | allar K.
[24] minni, MEGg”.
[25] Heimd.] in R. die 4 letzten buchst. verwischt, unsicher ob –allar oder –lar, Heimþallar Bm.
[26] vildo at ec ualfᶐþ’ R, villtu at ek vafǫdrs H, vilþa-ek Valföður Bm, vildo‘ at ek Valfᶐuþur R, vildo it ek Valfaudur (-föðurs) KE, vildu at ek Valföðrs (-fǫður Mb) M, wie oben nach Munchs anm. BGg.
[27] vél RKBmMD. – fram HRBmMB’Gg’. – teljak R. – komma RKBm MD.
[28] fornsp. BKBmMD.
[29] ere k HMLPE, ek RBm. – of nam RBmE.
[30] of RBm.
[31] þᶐ mit unterpunkt. v R.
[32] frœdda RBm.
[33] mit H (iuidiur) MLE, iviþi R (nur das zeichen für ur vergessen?) RKBm PMbEgGDBGg.
[34] miot uið R, miǫtvið H, miǫtuð V.
[35] fyrir RBm, fyri KED.
[36] auch Gylf. 4 (SE I, 38 svá sem segir í Vǫluspá:)
[37] halda r.
[38] þat er rW, þá RBm. – ekki var SE.
[39] varat W. – sior HU, siár W.
[40] vndir U.
[41] eigi r U.
[42] Ginn. R.
[43] gras (grass r?) ekki HrW.
[44] Unz E. – bors HE, Börs RPV66a.726b.
[45] biǫðum HREgGBGg. – um f. R, of HBmEGg. – ypta Bm.
[46] meiran E.
[47] 3. 4 męran miðgarð H.
[48] Salar RBm.
[49] Mána RBm.
[50] 1. 2 keine interp. Bm.
[51] {v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся - Илько Билэнко-Шумахэр.} hi{m} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} ıodyr R, of iodur H, á himin jódyr R, um himiniódýr KDMEEg, -iódyr BmB’. – nach G hierauf lücke, sól etc. als 3. vers der folg. str.
[52] 7. 8 unecht nach D. 9.10 vor 7.8 RH RKBmGD, f. E, unurspr, Peters.BGg.
[53] 5-8 auch Gylf. 8 (SE I, 50 svá sem segir í Vǫluspá:)
[54] gen | gengo R, gengengo R.
[55] ginheilög KBmP.
[56] ok gætt. um þat E (str. 12 ff.) – ok u. interp vorh. f. Bm. – nach gætt. col. RKBmME Gg“, bei G lücke und nátt ok n. als 3. vers einer folg. str.
[57] 3.4 f. E, unecht D.
[58] 7. 8 hält Gg wol richtig für unurspr. – myrgin R, morgun Bm.
[59] vndvrn HG.
[60] ár um at Bm, ár-óf at R.
[61] vgl. Gylf. 14 (SE, 1, 62).
[62] há timbr. E. – für 3. 4 in H afls konstuðu | alls freistuðu, bei R (K in klammern) noch nach 6, bei MGg (Gg“ als unecht) nach 4.
[63] vettugis HRBmMEGB vettegis K.
[64] komma oder keine interp. KMED, punkt Bm.
[65] þussa H.
[66] Jǫtunch. KREBmGD.
[67] auch Gylf. 14 (SE I, 64 svá segir í Vǫluspa:)
[68] 1-4 abgek. þa g. r. a. ar. R, vgl str. 9. 4 of þat rW.
[69] hverer H, at r. – skylldu dvergar H.
[70] drotin sc. R, drottir sk. HMED, dróttin sk. KBm, drótt of sk. rW GGg”, drott um spekia U.
[71] or brimi bloðgu HSEMLMbGB’, or Brímis holdi R.
[72] ok f. Bm. – or f. U. – blam Rr, blám RKML MbD, blains oder blams H, bláms U, blains Bm. – sleɢium r. – fragezeichen E.
[73] þá Bm. – var f. R, er Bm. – motsognir R, modsognir H, Móts. RKMDBT.
[74] of H.
[75] annarr: RG.
[76] þar rWM. – manlikan H, man | licon R, manlicvn rWKBmDEBt.
[77] of HrWRBm. – gørðusk rWM. – komma nach g. RMLMb.
[78] dverga HRKBmD. – or RRKBmMED; VGL. Gylf. 14 (SE I, 66) en þessir (die in str. 15-16 genannten) eru ok dvergar ok búa í steinum, en enir (str. 11-13) í moldu.
[79] sem þeim dyrinn kendi U.
[80] 5-8 auch Gylf. nach str. 12.
[81] 14-19 das verhältnis zur ordnung der hss. RHSE (I, 64 f. Gylf. 14) siehe im excurse, hier die recens. v. B (u. Gg).
[82] 1-3 ok f. BGg.
[83] nipping R.
[84] 5. 6 f. ED.
[85] Bivǫrr Bavǫrr RKMD, Bifǫrr Bafǫrr E, Bifurr Bafurr BmB’, Bif. Báf. B’Gg.
[86] Bumburr Bm.
[87] Anar(r) Onar(r) RBm.
[88] Veigr KBmE MD.
[89] þráinn KMED.
[90] þekkr ok þorinn KMED.
[91] þrór RKBmMED. – Vitr (ok KMD) Litr RKBmMED.
[92] Nár ok KMED.
[93] rekka HR.
[94] Regin ok Ráðsvið KBmE.
[95] Fili ok K. Bm.
[96] Svíorr RKBmMED.
[97] Bruni RKM.
[98] ok f. RKM. – Búri RKM.
[99] 5. 6 f. BmED.
[100] Fornbogi RBm.
[101] Vari R.
[102] 9. 10 f. Bm.
[103] fehlt SE, H beginnt die str. mit 16, 9.
[104] ‘liona nicht deutlich in R, doch so viel ich sehen kann nicht lioma‘ B. – lióma kyndum E.
[105] Lófars G. – telia. R, telja, RMLMbEBGg’.
[106] þeim HGg’, vgl. Zze I 88 f.
[107] fsra R. – Salarst. R, Salar st. Bm, salarst. Eg, Svarins haugi E (nach Gylf. 14 þessir kómu frá Sv. h. til aurvanga á iǫruvǫllu).
[108] ᶐrv. R, ǫrv. H, Aurv. RBmEEgMbBGg’. - siᶐtt R.
[109] ioro v. R, iǫrv v. H, Jórov. RKBmD, iórov. E, Jǫruv. MEgGBGg‘.
[110] Hlæv. RKBmMED Eg. – Glói RKMED.
[111] 5.6 f. RHRKBmMED.
[112] Skirvir Virvir RKBmEMD.
[113] K ganz, RKBmEMD
[114] Eitr ok Oinn R, Eitir Oinn E. – nach 4 noch Heri Hǫggstari | Hlióðolfr Móinn RKBmMED.
[115] 1. 2 zu str. 18.
[116] mvn RKBmMEDGg. – æ f. RRKMDG.
[117] Lófars G.
[118] zu dieser u. folg. str. vgl. Gylf. 9.
[119] Undz H. – þriár R, þriar H (wie es scheint radiert B).
[120] þussa brudir (wie es sheint radiert B) H.
[121] ástkir ok ǫflgir H. – ástgir RRKBmMED. – at súsi RBm, at ósi? Gg“.
[122] orlugl. H.
[123] ᶐnd, ǫnd klein R H, punkt vorher nur R.
[124] in hᶐfðo R ist hᶐ undeutlich.
[125] durch punkt vorher und init. neue str. bez. RH.
[126] Loðurr RBmLMb.
[127] auch Gylf. 16 (SE I, 76 svá sem hér segir:)
[128] st.] ausinn rW.
[129] Yggdrasils r, ygdrasill U. – komma nach Yggdr. RBmEMD.
[130] hárb. RBmE. – baðmr] borinn U. – aus.] heilagr SE. – keine interp. nach b. RBmMED.
[131] þærs] þær U, er r. – dali SE.
[132] æ] hann æ rW, f. U, ey R. – yf. gr.] iðjagr. E. – grvn r, grein U.
[133] vgl. Gylf. 15.
[134] komu Bm, kvámu E.
[135] sę R, sæ KBmMLMbEGD; vgl. auch SE l. c. þar stendr salr undir askinum… or þeim sal koma III meyjar.
[136] a þolli H.
[137] ff. als besondere str. und für das vorhergeh. der verlust der 2. halbstr. angenommen G.
[138] in klammern EPD, keine interp. nach skiði RMG.
[139] 5-8 von Peters. Mannh. Gg. richtig als unurspr. bezeichnet.
[140] kuru, R BmPG.
[141] komma f. RBmP.
[142] seɢia R, segja K, at segia HRBm.
[143] 9-12 f. E, unurspr. nach D, in RH durch initiale und punkt zu selbständ. str. abgetrennt, so R.
[144] f. H, dagegen Gylf. 15 (3-8 an 2, 8 angeschlossen), über die str. vgl. den axcurs.
[145] um f. BGg, doch vgl. 25,2.
[146] 1. 2. mit Gg nach B, f. in andern ausgg. und den hss.
[147] í] vr r. – þeim en. rU. – nach 4 lücke angenommen von D.
[148] moð r, mióð R, miǫk D.
[149] myrginn R, imorgun r, morgun WBm.
[150] veiþi r. – Valf.] abgek.: v. R, valsfavþr U, valfǫðrs M.
[151] abgek.: v. e. e. h, vgl. 25, 8. – vituð þer rW, viti þer U, die lesung der ausgg. s. zu 25, 8.
[152] heīdalar R, Heimþallar RBm.
[153] horn R.
[154] ǫrgū H, örgum Bm (auch Bt so = örðgum, doch aurg. Be; ǫ in H = au s. auch zu 17, 7). – fossi KD, forsi, RBm.
[155] uit | oþ e’ ē. hvat R, uitu þs en ę hvat H, vitoþ enn, eþa hv. R. – en eðr Bm.
[156] mit RE, -veig KBmMGDBGg mit RH.
[157] studdi HG. – studdo; R, G nimmt den urspr. schluss als fehlend und 5-10 als des anf. beraubte folg str. 5 hǫll sämmtl. ausgg. mit RH.
[158] initiale und punkt vorher R. – þrysvar bren | dv þrysvar brendv H.
[159] þrisvarb. P.
[160] 7. 8 þrisvar RBmEP.
[161] 9. 10 unecht nach D, eher ists wol 7.8.
[162] 1-4 in R abgek.: þa g. r. a. a., die ausgg. wie str. 9.
[163] 5. 7 skyldu ausgg. ausser E mit RH.
[164] sk. f. E. – goðin RRKBmMEDB’Gg’, guðin HG, goð BeGg“.
[165] eiga? RE.
[166] 7. 8 goð | ǫll vermutet Gg” 188a.
[167] fer H.
[168] 1-4 nach 5-8 RBmM.
[169] so mit RBtGg”, borðveggr BmMEGDB’Gg’ mit H, borgveggr R.
[170] so emend. von Eg. BGg, vígspá RKBmMEGD nach RH.
[171] auch Gylf. 42 (SE I, 138 svá segir í Vǫluspá:)
[172] gi{n}heilugh {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} H, gin heilog U. – guð U.
[173] of þat rW.
[174] 1-4 in R abgek.: þa g. r. a., ausgg. wie str. 9.
[175] hverir RKBmMLMbD. – allt f. U.
[176] osk mey U. – gefna? RE.
[177] auch Gylf. unmittelb. nach vor. str., aber geordnet 5-8. 1-4.
[178] þat rW. – vá WUH, var RRKBmMD, vann rE.
[179] þrvngin Rr.
[180] of HSERBmGg. – freg{n} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} H.
[181] ágéng. BmE.
[182] ok ok H.
[183] meginlik U.
[184] voru H.
[185] 5-8 f. W.
[186] f. H.
[187] of KBmE.
[188] goðþ. EEgG. – die 2. halbstr. halt G für verloren, 5-12 für bes. str.
[189] gvnr. R.
[190] 7-10 f. E.
[191] 9-12 f. ML, unecht nach Peters. DBGg.
[192] f. H.
[193] blodgō R, bláðg. BtGg”. – tivor RMLE, tívor RKBm MbPGEgV, tívur BGg.
[194] folgin R, um folgin?
[195] vollo RKBmD.
[196] f. H.
[197] ms R, mér KMGDB, miór (męr) RBmGgV, mǫnnum E. – d in syndiz übergeschr. R.
[198] harms-laug R, harmflög Bm.
[199] 5.6 var | of K.
[200] son RBm.
[201] vega; D.
[202] 5-8 (u. 34, 1-4) f. ML als fälschlich aus Bdr (vgl. str. 11) hierher gekommen; zur folg. str. KBm.
[203] f. H.
[204] 1-4 f. ML.
[205] uoarþr R, vaurþr R (mit komma vorher).
[206] abgek. v. e. e. e. h. R.
[207] f. R (nur H und zwar mit 36, 5-8 éine str.) KGD, als eine 2. halbstr. mit verlorner ersten B, als erste mit verlorner zweiten E, zwischen 36, 4. 5 Bm, nach 36 R (daran geknüpft 45, 5-8. 1-4), M.
[208] so in R (nicht vigdeild wie G zweifelnd las), hapt bönd R. – snúin E. – nach snúa keine interp. P.
[209] vo H, um RBmME.
[210] nach hǫpt keine interp. BmMGg’.
[211] und RBtGg”. – Hvera l. R, Hveral. Bm (vielleicht’ Gg”), hræval. E, hveral. EgV.
[212] lę | giarn R, lægiarn (für –giörn, -giörnum) R, (= -giarnt) KBmED, 9= -giarnan, mit komma danach) EgGg. – lægiarnlíki Mb, oben nach Bugges verm.
[213] óþekkjan P.
[214] 1-4 f. H, vgl. zu str. 35.
[215] 3. 5 durch komma getrennt BmEPD.
[216] vel glýoþ RBm, velglýjuð PEBtGg”.
[217] abgek.: v. þ. e. h. R.
[218] f. H.
[219] sᶐxō R (so schon Mb XVI), unricgtig gelsen saurum RKBmMEgD. – die 2. halbstr. nimmt G als verloren an.
[220] f. H. stoð aber Punkt vorher R, zur vor. str. KD; vgl. zur str. noch Gylf. 52 (SE I, 198).
[221] aniþa fiollō aber fi unterpunktiert u. v darüber R, á Níþafiöllum R, á Niða f. KD, á Niðaf. BmME, auch SE á Niðafiǫllum.
[222] Brimir BmE.
[223] 5-8 unecht nach D.
[224] auch Gylf. 52 (SE I, 300 svá sem hér srgir:).
[225] sier hon H, sér hon Gg, veit ek SE.
[226] fiarri, RBm.
[227] nástravnd{v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} U und so in der vorhergeh. prosa rWU, danach RBm.
[228] falla HSERBmE.
[229] of rWRBm.
[230] in Gylf. mit init. und punkt vorher nach vor. str., aber 5. 6. 9. 10 fehlen. – Sér hon HGg, Skolv SE.
[231] þraunga RBm.
[232] meinsvara rW (trotz skulu!), -svarar U.
[233] -vargar rW, morðingar U.
[234] 3. 4 {m} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} morð vargar | meins vara oc R (danach RD), aber durch striche und punkte berichtigt.
[235] þanz aber z fast abgerieben R, þa{n}z {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} H, þá R, þann KBmMED. – glepja R.
[236] eyra rúno RKEG, eyrna runa H.
[237] 5. 6 unecht Gg.
[238] þa r. – súg RK, kvelr SE.
[239] 6. 7 dazwischen nach G rest der str. und der anfang der folg. verloren.
[240] fram g. RHG, fram gēga r.
[241] abgek. v. e. e. h. R.
[242] 9. 10 unecht nach D.
[243] auch Gylf. 12 (SE I, 58 svá segir í Vǫluspá:)
[244] byr HSE (auch prosa gýgr ein býr), sat rRKBmMGDB. – arma U.
[245] iarnviðiu W.
[246] feðs H, fœðir SE, fœddi RKBmMGDB mit R.
[247] fenr. R. – kyndir E.
[248] or þeim r.
[249] e, nokkur H, ima nockvr U.
[250] iu in tiugari unles. H.
[251] trollz RU, trǫllz H, trᶐllz rW, trǫlls RKBmMEGEgD.
[252] auch Gylf. nach vor. str.
[253] fyll., aber punkt vorher H.
[254] ryðr, nicht ryðz H. – Ragna Bm.
[255] svart var þa s. RMG. - -skín E Mb.
[256] of s. RrW und ausgg. ausser B. – sumar RBmE.
[257] vsþr rU. – ualvnd W, val{v}d {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} r, va. ly. U, val-ynd Bm.
[258] abgek.: v. e. h. R, uitu þer ei{n} e{n} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} eðr hvat H, v. einn ok h. U.
[259] nur hǫrpu sló E.
[260] eɢþęr mit accent über ę R, egðs H, Egðir RKBm MEEgDB’.
[261] yfs H, {v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} R, yfir E. – hánum f. H.
[262] galguiði HBtGg”.
[263] e{n} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} sa fial. H.
[264] gelr? B. – yfir H.
[265] hᶐlþa at hiarar RK. herjafǫðrs KDMLP, herja f. G.
[266] gelr H, (e sicher, lr undeutlich) R, gól RBm.
[267] diese stefstrophe begegnet hier vor 46 xuerst R, in wiederholung und abkürzung (Geyr nu garmr miok fyrir gn. h. f. man sl. e{n} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} f.) H, während sie vollständig bereits nach 36 stand. Gg setzt sie ebenfalls schon dort und zwischen 40. 41, im übringen wie ich, nur (mit ausnahme von str. 45. 61) in der fassung von H; RMbP fügen 5-8 an str. 35 zur vervollständigung und lassen ihr 1-4 als stef folgen, das dann nur éinmal zwischen str. 49 u. 52 (51 bei R an anderer stelle) wiederkehrt; in KBmD allein an dieser stelle, G deutet sie (ob doe ganze?) noch zwischen 50. 52 und 60. 62 an; E lässt nach str. 44 Geyr – renna als stef folgen und wiederholt es nach je 2 strophen acht mal, 5-8 verbindet er mit 46, 1-4 zu éiner str.; hier nach B, der aber dann immer nur 1-4 wiederholt.
[268] gnupa h. H (doch bei den wiederholgungen gnipa h.) Gnúpah. M, Gnýpah. Bm, Gnýpa h. R, Gnípa h. KD.
[269] mvn R.
[270] Freki RBmEg. – nach renna weder punkt noch init. RH.
[271] v. hon RKEGDB, v. hin RBm. – fróða RBm. – für diese verszeile: fr{a}m {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} se ek lengr H, - lengra M.
[272] fiǫld kann ek segja HM (Gg 5. 6 nach H nur die beiden ersten male).
[273] rᶐm R, rǫ{m} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} H, raum (= rǫm) K, (= acc. von raumr) ED, röm M, ok raun R, ok rôm Bm. – sigtyva R, sigtiva BmE.
[274] auch Gylf. 51 (SE I, 186 svá segir í Vǫluspá:)
[275] verþa RURKBmD. – nach 4 fügt ML grundir gialla, gífr fliúgandi u. 11. 12; G. nimmt lücke an, und sie alle drei beginnen mit Hart er etc. neue str.
[276] með hǫlðum rW. – komma f. M LP. sceɢᶐld RU, skeggǫll H, skeggiǫlld WBmBGg.
[277] ru f. HSE. – klofna U.
[278] init. und punkt vorher H, neue str. Gg.
[279] vndz v. U.
[280] mvn RUKMD Gg. – eingi H, en U.
[281] 10. 11 dazwischen grundir gialla gífr [‘ru Gg] fliúgandi HGgM, wol ebensowenig wie 7-10 urspr.
[282] 11. 12 f. rW
[283] L sehr gross R. – Mímis s. RBm EP.
[284] kind., KMB’. – zwischen ga in galla R ein augenscheinlich bedeutungsloses häkchen, gialla KBmEDEg, gamla RMGB‘.
[285] Giallar h. KD. – G nimmt hierauf den verlust einer halbstr. an, ebenso nach 5-8.
[286] bles U.
[287] alopt r.
[288] mey Oð. r.
[289] mimis U, nicht auch H, Mímis RKBmEDP.
[290] 5-8 auch Gylf. 51 (SE I, 192 svá er sagt í Vǫluspá:).
[291] auch Gylf. nach vor. str. 1-4 bei KED geordn. 3. 4. 1. 2 nach R, in dem auch ymr – losnar scelfr doppelt geschrieben und das erste mal radiert ist.
[292] ygdr. rU.
[293] alna rW.
[294] dafür æsir erv a þingi U. – nach G dann lücke = 2. u. 1. halbstr.
[295] hal. mit BmGg”, allir HR KPMbEDBGg’.
[296] S. þ. in H undeutl., doch nicht surta þaa.
[297] 5-8 f. RSE (ML, dafür das stef).
[298] auch Gylf. nach 1-4 der vor. str.
[299] hvat með asynivm U. – nach G rest der str. fehlend, 3-8 besondere str. mit lücke nach 4.
[300] ymr r.
[301] ero W, erv H.
[302] 3.4 f. U.
[303] steindyrvm HWBm, steins dyr{v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} U, steins durum R.
[304] f. U. – vegb. HWRBm. viSir rW.
[305] abgek.: v. e. e. h. R. – viti þer U., uitu þer W.
[306] abgek.: Geyr nv g. R, Geyr nu garmr miok fyrir gnipa helli f. m. H, s. zu str. 45.
[307] auch Gylf. an str. 49 angeschlossen, f. U, in W neue zeile mit jetzt unlesbarer überschr.
[308] Hrymir E. - ᶐstan, aber punkt über erster krümmung von ᶐ (zur tilgung? u. e vor s nachzutragen vergessen? V) R. – Jörm. RKBmED.
[309] kyr r.
[310] ᶐrn mvn hlacka r.
[311] niðf. HrWB’Gg’, Neff. Bm.
[312] naglfar r.
[313] auch Gylf. nach vor. str., f. U.
[314] Kiöll RKBmEPEgD. – norðan? BGg”.
[315] Musp.] Heljar? B, Niflheljar? Gg”.
[316] of rWRBmEP. – lǫgh H.
[317] farar H. þarro r. – fifls m. RKD.
[318] Fr. RBm.
[319] by leipz R, byleistz HW, byleiz r, Bíl. RBm, Býleips KD. – i ferd undeutl. H.
[320] auch Gylf. nach vor. str. (f. U) u. cap. 4 in r’W’U‘ (SE I? 40 svá segir í Vǫluspá:)
[321] Svartr U’.
[322] svigal. EgD. – levi U, leivi r, leifi r’.
[323] gvþar U. – hrata U’WGBGg.
[324] traþa h. helvega U.
[325] auch Gylf. 51 nach vor. str., f. U.
[326] Hlinar KED.
[327] hamr rW.
[328] vega; MLMbDGg”.
[329] þá RRKBmEND. – mvn RrWRKBmMEDGg.
[330] angan | tyr R, angantýr RKBmMEGEgD, angan HW, angā r; vgl. zu 55
[331] vgl. zu str. 45. – abgek.: Geyr nu garmr miǫk fyrir gnipa helli f. m. H, f. R, doch vielleicht ist das auf angan (54, 8) folgende tyr aus urspr. Geyr entstanden (G u. t in den codd. sehr ähnlich!)
[332] auch Gylf. 51 nach str. 54, f. U H.
[333] Sigfǫðurs RBm. – Viðarr aus Viðr verbessert W. – of veg rW.
[334] 1. 2 Gengr Oðins son við ulf vega rW.
[335] hann f. RBm. – hveðrugs r, Hv. RbmE.
[336] m. of rW, mundum? V.
[337] hior r.
[338] f. RSE RKMEGDB, in H mit 58 auf den 3 letzten schon im 17. jh. verdorbenen zeilen einer seite; ausser von B auch von V gelesen, s. Mb p. 271.
[339] yfer schliesst die zeile B, keine lücke danach V.
[340] bani viðar las V; giǫrð oder giorð undeutlich, iarðar sicher B.
[341] 3. 4 …g..s..ed{v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} las V, nach iarðar las B .eða. (a unsicher), je éin buchst. im an- u. auslaut unlesbar, neðan? B, meðan? Gg“ – es folgen etwa 6 unlesb. buchst., eitri? Gg“. – zwischen g u. a ein oder 2 buchst., gusar? Gg“. – vor s las B erst noch orm, doch bezweifelt Bt; dann 2 bis 3 buchst. unlesbar bis zu ed{v} {Буква с чёрточкой над ней, что в машинописи воспроизвести не удаётся – ИБШ.} B. – Gg ergänzt: ok um spyr glóðum, doch ist seine herstellung von 3. 4 gegen die reimgesetze.
[342] vor oðins 3-4 buchst. unlesbar, en V was B verneint, man? Bt, doch unsicher ob in die züge passend, mun Gg“. – svn B, son VGg.
[343] nach at (t undeutl.) 3-4 buchst. unlesbar, áttungi? Gg“Bt.
[344] nach uiðars nichts mehr lesbar (bis 58, 7) BV, bróðir ergänzen Gg“Bt.
[345] auch Gylf. 51 nach str. 56, f. U, in H nur noch 5. 6 zum teil erkennbar, das ganze aber warscheinlich urspr. mit SE atimmend, die nur 1. 2. 11. 12. 7. 8. 5. 6 (so geordnet!) enthält, nach Bt viell. urspr.; 1-4 vor str. 57 Gg“.
[346] Gengr hinn rW.
[347] son R.
[348] ulf RKPMbD.
[349] 3. 4 f. rW MLGg’.
[350] hann] orm MLGg’.
[351] uęor R, Véor RKBmDGg”, Véorr M, véurr GBGg’.
[352] 5. 6 er af móði dr. m. véorr rW.
[353] munu halir al… H. – hallir a. r.
[354] nur noch ydia übrig H. – heim steið r. – ryða Bm.
[355] 9. 10 f. rW.
[356] frá] af W, at r.
[357] 9-12 besond. str. REP (G mit verlorner ersten hälfte), vor 7 Gg‘ (ML mit lücke danach).
[358] auch Gylf. nach vor. str., auch U.
[359] Sól mit d. perg. abger. H. – ter RH, tekr RKBmMED, mun SE.
[360] sigrfolldinnar U, sǫkkr f. í. m. rW.
[361] heiðum W.
[362] ge in geisar abgerissen H, geyser Bm – eimr KMPL.
[363] viþ aldr nara R, við aldrnara RBmD, v. –nára KM.
[364] abgek.: Geyr n. (am zeilenschlusse) R, Geyr etc. bis r. (d. i. renna) H, s. zu str. 45.
[365] Se in Sér f. H durch die lücke im perg.
[366] iðja grœna RKBmGD getrennt wie in RH.
[367] Finnask KMEDGD’Gg’ mit R, doch vgl. str. 10.
[368] mátkar R.
[369] 3. 4 ok und moldþinur | mátkun dœma (d. i. Yggdrasill)? Gg“.
[370] megin d. R.
[371] 5. 6 f. R.
[372] fimbult. RKMLMbD.
[373] vgl. Gylf. 53 (SE I, 202): þá finna þeir (finnaz þar W) í grasinu gulltǫflur, þær er æsirnir hǫfðu átt; ausserdem Zze. I, 619.
[374] þa HRBm. – eptir] æser HRBm.
[375] finna HRBmEP. – nach 6 noch folkvaldr goða | ok Fiǫlnis kind (kind E) in pphss. u. RKBmMEDGg”, von G lücke angenommen.
[376] mun Baldr stellt Gg nach H.
[377] 3. 4 mvn RKBmMEDGg.
[378] ok B. f. RBm, ‘vielleicht als überflüssig zu tilgen‘ Gg“.
[379] vé valtíva RBmE. – velltifar (doch wie es scheint berichtigung schon vom alten Schreiber versucht) H.
[380] abgek.: v. e. e. h. R. – uítu | þer H.
[381] hlᶐt viþ RKDE, hlutvið HR, hlautvið MbVEg, hlut við BmMLPBGg. – die lücke nicht in RH, nur GDGg“; von E aus Gylf. en Móði ok Magni | skulu Miǫlni hafa eingesetzt.
[382] er b. b. H. – byrir R.
[383] abgek.: v. e. e. h. R. – vitv þer H.
[384] auch Gylf. 17 (SE I, 78 svá segir í Vǫluspá:)
[385] S. veit ek st. SE.
[386] komma f. RBmMED.
[387] g. betra r.
[388] agimlé R, a gimlet HSE (auch in der prosa überall), á Gimli RBmMEGEgD (V = himli!) – nach Giml. lücke für ein wort G, hám zugesetzt RBmE.
[389] þann sk. W.
[390] 4. 5 á Gimli þar |sk. K (p. 205).
[391] of r.
[392] f. R. – als 2. halbstr. aus pphss.: semr hanu dóma | ok sakar leggr, | véskǫp (verkaup R) setr | þau er vera skulu RKBmMEDGg.
[393] þar f. HR, þá BmE.
[394] fram Bm. – nach neþan in R rasur.
[395] frá undeutl. in R, f. KBm. – niþa (a nicht ganz deutl.) fiǫllum R, niða (fiǫllum fehlt) H.
[396] Niðh. RBm.
[397] 6. 7 als éin satz Bm.
[398] mvn RRKBmMEDGg. – h’on H, hann E. – seyqvaz R.